Papitlo No: 2

Read more »

Papitlo No:1

Read more »

DOE To Bid Out 3 New Geothermal Sites

by James Loyola

June 21, 2014

The Department of Energy (DOE)is opening three new geothermal areas, namely Banton Island in Romblon, Balut Island in Davao del Sur and Maricaban Island in Batangas for competitive bidding.

According to Ariel Fronda, Division Chief, Geothermal Energy Management Division, Renewable Energy Management Bureau, the three areas have been identified for private sector development after an open competitive bidding.

“There are three proposed geothermal areas for investors but so far we have determined one that can be offered to the private sector,” he said.

Fronda said that the Balut Island geothermal prospect will be the first to be offered to investors under an open and competitive selection process.

“We are finalizing the terms of reference (for Balut) and target to conduct an open and competitive selection process for the area this third quarter of 2014,” he added.

The Energy Department is pushing for the development of low enthalpy geothermal areas to generate power for the remote areas hosting the resource.

Low enthalpy geothermal areas do not have high heat and thus usually usually lower geothermal potential But the DOE believes that these areas, which are usually on shallow reservoirs, offers a lot of uses such as spa, tourism, crop drying and other agricultural uses.

The department is aiming for a 75 percent increase in the company’s geothermal capacity with a target additional 1,445 megawatts by 2030 with potential investments of totaling P325.125 billion.

Energy director for Renewable Energy Management Bureau Mario Marasigan earlier said the additional capacity represents a 75 percent increase to the current installed capacity of 1,848 MW.

Visayas currently has the highest installed capacity with 915 MW. Luzon has 824 MW and Mindanao has 108 MW of geothermal energy.

Marasigan said bulk of new capacity is expected to come online starting 2015 to 2020 with an additional geothermal installation target of 1,160 MW entailing investments of around P261 billion.

New geothermal areas will account for 930 MW (for the period 2015 to 2020) while the  expansion of existing geothermal fields is expected to contribute 230 MW.

SOURCE: Manila Bulletin

http://www.mb.com.ph/doe-to-bid-out-3-new-geothermal-sites/

Read more »

Mga Hudop It Hangin -- Banton, Romblon

Read more »

Hitsura Sa Tubi

"Diana kung maari ay puydeng ak’ magpagto sa inro isag sa gab-i?” bingga sa ako ni Carlitos. Kami ay asa silong it usang marakong puno it yumboy nak nagpapahangin. Masir nako ay masyarong romantikong adlaw para sa among ruha dahil ka mga nagpapatiraya ay mga huni it yanggam nak nagpapanginaon it mga yumboy sa kasangahan ag mahadahay nak hanging halin sa ragat.

“Ha! Nio mapangrayaga ka sa ako?” nupay nahimur-okan pa ako sa paghingab.

Pagkatulin ka likes it panahon. Naging mag-amigo kami ni Carlitos nak sa una ay pulos mga estoryahan. Sa ngasing ka mga nagliliwas sa amo mga yuba ay mga nakakapukaw it pusong nagtutun-aney kung pauno magpalangga.

“Asing nupay nakibot ka sa ak’ ging-buhian? Indi nimo ako’g sugtang magpangrayaga sa imo?” sabat sa ako. “O baka ingway ka’t balak nak ako’y sabton miskan indi ka nako’g pangrayagahon.” sugrong pa nida.

“Ikaw ha ging-sasahoy ako nimo. Hala ka indiey nimo ako makita sa masunor nak adlaw.”

“Asi mamamatayey ka? Nio ka imo problema? Puydeng ak’ ayamon?” nababayakang sabat nida sa ako.

 “Kali ay sa atong ruha Carlitos. Kami ay syarong kubos ag kamo’y manggaranon. Kung usang adlaw ay umabot nak kitang ruha ay magkaibhanan ay sigurado akong usa mga paryentes nimo’y indi sa ako. Karamuan sa mga ingwahanon ay ausa ka salida it inra patsihan. Ka waya ay maslalong nawawar-an ag ging-bababa ag ka ingwa ay lalong ging-tataas. Ayam nimo nak sa amo ka bawat oras nak nagrarayan ay perming hanra? Dahil indi namo masiguro kung mahingab pa insulip.”

“Pasalamat ka Diana, ging-yunsor kang simple yang. Natun-an nimong ka mga mahihirap nak trabaho tuna pa it ‘tong ikaw ay maisot pa. Ugaling ingwa ako’t simpleng mitlangon sa imo. Badaey yangey ig hangar it maging usang mayaman. Mas-maado pang makuntento yangey sa simpleng buhay kung ka kwarta yang ra it mapuslok sa imo. Ka kwarta’y waya kwenta pero ka kinabuhi it pinakaimportante reli sa ibabaw it kalibutan.”

“Kwarta Carlitos ka nagpapahiwas sa mga tawo. Aber niong mga ramgo nimo’y kayang itao sa imo it kwarta. Kung waya ka’t nahuhuytan ay nupay usa kang trapo sa pusadan nak ging-dadam-akan pagkatapos ka ninrang mapuslan.”

“Siguro gani tama ka. Pero sa ako mas-maado pa gihapon ka simpleng buhay. Waya ka’t ibang a-kabayakahan. Waya gulo. Masir pa sa ing sarili ay nupay nakasakay ka sa rampog ag ging-huhudop-hudop it hanging tiral pareli paagto kanunot ka mga anghel sa kalangitan nak nagkikinantahan.” sabat nidang ka kidamot ay pakumpas-kumpas pang nupay naglalaban it panulaan.

“Nupay nahanginaney ka ing patsihan.” Pakumpas-kumpas ka pang nupay kung si siong maayo’g haboy ra it tula.” sabat nakong ingwa it hidom sa kaudahan.

“Ging-papaguya ka yang nako. Nupay ka gani asa tabladong naglalaban it balagtasan. Syarong seryoso ka ging-bubuhiang nimong pamisaya. Ging-arayan kato nimo?”

“Syempre inabot pa gani ako it tatlong Domingo bag-o masaulado kato.”

“Maayam yaki ka gihapo’g paguya. Riin nimo kato natun-an.”

“Syempre kung buko ay sa imo yang.” rungan kaming ruha it hayak-hak.

Usang adlaw na kaming ruha ay asa tunggo nak ako ay ida gingbubuligan sa pagsag-ob ay napayukso ka ako rughan ‘tong silinggon nidang ako’y pagkaganda habang ida namumuyatan sa tubi. Pagkatapos kaming ruhay it makikita sa tubi ag mayagat-yagat ay gingbisaya nida ka mga bisayang bihirang marungog ag ka mga naghihigugmaan yang ka pwedeng magbuhi it bisayang ging-papalangga kuno ako. Ako ging-muyatan sida ag matam-is nak guya ka binayos. Usang segundo yang nagrayan ay ako’y ida ging-haruan ag asing miskan nio ay waya ako it nabuhat miskan mamangit sa ida. Wayaey ako nakalihok hanggang sa umabot kami it bayay.

Si Carlitos ay mabuot nak tawo. Waya ako it maipintas sa ida. Kung sa ako paghusga ag gunam-gunam ay perpektong tawo. Tuna sa ida paghiwas, pagbaro ag pamisaya. Nupay rako gihapon sa kakulian. Marayom, ag mayapar ka mga pilosopiya sa kinabuhi.

Usang adlaw nak waya nako’g aasahi ay ingwa ako it nasaduran sa ida. Ging-didigahan nida si Sophia nak bag-ong sampot halin sa Maynila. Ida kababata ag kaidamo tuna pa yang tong sinra ay mga maintik pa yang.

Nakita nako sinrang perming magkaibhanan. Magkahudot ka inra mga damot nak nagpapamasyal sa baktason. Ayam nakong kato ay usang amigo yang ka gustong ipakita ni Carlitos ag na-miss yang ka usat-usa. Ugaling asing pilang adlawey ay wayaey ako’g iibhi sa pagsag-ob reli sa tunggo.

Kung usa habang nakamasir ka ak’ kaudahan sa tubi ay ak’ ging-iisip nak ikibuton ako nida ag pagkatapos imitlangon ray nak ako ay pagkaganda ag pakatapos ako imuyatan sida ag ida isiling nak ako ay palangga ag ka magiging sabat nako ay hanraey nak sida ra nako ay ging-papalangga gihapon. Ugaling pilang adlawey katong ging-aasahan ay miskan anino nida ay waya it namataan.

Hanggang ako nabalitaan yangey kang Nanang nak sinra kuno ni Sophia ay nagkamut-anan. Usang adlaw yang ka nagrayan bag-o umabot si Sophia ay ging-aming palangga nida kuno ka ako Carlitos.

Sa una ay waya ako gipati sa nasaduran. Dahil nasisiguro nakong klaro ka mga gin-bubuhiang pamisaya ni Carlitos sa ako. Waya sida gi-babakak ag waya sida planong ako ay patibawon. Ugaling asing ako namamasran yangey sa kaudahan ka yuhang nagbabaha  halin sa mga mata. Marayomey ka gab-i ay hali pa gihapon ako sa pasimano it gaha—nakapangamior nak ging-huhuyat sida. Ka huni it mga kokok ag krikit yang ag si Nanang ka mga nagraramay sa ako kasubuan. Pero nupay ka huni ninra it mas-lalong nagpayanggag sa ako. Bahaan ray ka yuha sa ako mga mata. Napahangar ako sa kalmadang langit nak durong mga bituong nagsisiga. Miskan waya ako gipapati sa bulalakaw ay nakahanra ka ako mga ihagar nak nag-aasang maging klaro. Ugaling marayomey ka gab-iy way it nayutaw. Rumuyot sa ako huna-huna nak talagang ging-iinakan ako it panahon. Nupay masir nako sa mga bituon ay waya gi-sisiga. Nupay ako ay inra ging-sisisi nak asing waya pa gani kuno gi-sabta si Carlitos nak talagang klarong ak’ palangga. Hanggang sa ako pagmugtaw ay bumug-at ka mga mata ag ako ay nakakatuyog.

Kag mahunaw-hunawan ako ay asing hali ray sa tunggo. Nagmumuyat sa hitsurang naghuhulma sa tubi. Kung ako ay natibaw ay imaw ra sida gihapon. Sa kayangkagang ako namamasran ay nupay nagbahar. Dahil ida naiintindihan ka mga ging-babatdag nako. Wayaey ako nakapigil ay tumikragey ka yuha sa tubi. Nupay kato ay nagbayor-bayor pagkatapos indiey nako mahitsurahan kag asa tubing nupay mapapaya. Nayangkag sanakraan ako ag nupay masir ay mamamatay. Indi yaki ak’ makaya kung mawawagit sida sa ako. Ugaling pilang segundo yang ka lumipas ay sanakraa’y timin-aw uli kag tubi ag ako namuyatan sidang nakahidomey. Ugaling yabotey ka ida hitsura. Bukoey nako kilaya kung si sio. Mga limang tuigey ka edad sa ako. Sida ay pagkaganday. Kaguganda ka ida mga mata. Ka buhok ay mahaba nak hanggang abagang bayor-bayor ka salida. Nagmitlang sida it mauunor nak mga bisaya. Bisayang naruyot sa tagipusuon it waya kahaprosan.

“Diana badaey gi-kalibog. Pahira ng ing yuha. Buksi ka ing rughan ag liwasan ka tanang imo ging-babatdag. Hali akong ikaw ay ak’ ibuligan. Ka klarong paghigugma ay nagsasakripisyo, naghahalar it kinabuhi. Tamnan sa ing rughan kiing ak’ huling bibisar-on. Kung usa, ingwa it gulpi yang it abot sa ato kinabuhi ag gulpi yang ra gihapon it payado, ugaling ingwa ra it narugay nak nabilin pa it masitas sa ato rughan. Hangaran ka ing minuyatan. Diretsohan ag taasan ka ing tikang ag panawon kag mahadag nak lugar ruto sa kaugbusan.”

Sa mga bibisar-ong ida ging-buhian ay akoy napayuha uli. Yuhang ingwa it kasadyahan. Ngasing yang kii nako namasran nak ingwa yaki it tuyar nak klaseng kalipayan. Mayagat-yagat ay tumikrag uli ka ako yuha sa tubi. Nabayaka akong baka sida ay mawagit dahil waya pa ako napasalamat. Ugaling asing ‘tong tumin-aw uli ay hagto pa gihapon sidang waya napapaya.

“Tay kitayey ak’ palangga. Badaey gi-tanri pa kinang ato mga nakarayang pulos kayangkagan. Dahil ka gusto yang nako ay ikaw ay permi yang nak kalipayan ka namamasran.” mitlang ni Carlitos sa ako.

Ako’y ida ging-kabig paatubang ag pagkatapos ay hinaruan. Pagbuyag namong ruha ay ruto yang nako nasadurang kato yaking hitsura sa tubi ay ako pagkatapos ka limang tuig nak nagrayan.

Read more »

Tabonan Beach (Banton Romblon) Underwater Video Footage In Samsung Galaxy S Dous

Read more »

Ngayan Sa Baybay

Usang hapong kitang ruha’y makita kuno sa ragat
Ako’y nag-una-unay nak sa bay-bay ka ing ngaya’y isuyat
Sa imo pagtamwa ragli ka nakong sinapoy ag inikag
Sa ngayang ak’ ginghimong marako agor ing mababasa’t mahadag.

Ka ing kasadyaha’y nupay ngasing yang namasran
Habang ikag ka nako’g kitang ruha’y magkarungan
Agor ikaw ay masosorpresa gingtabunan pa nako ka ing minuyatan
Kumulismor ka ‘tong ing ngaya’y hinabas ag waya pa nimo namataan.

Ikaw ay namangit ako’y imo binadaan
Wayaey ka nakatiis ka ing puso’y nagruhaan
Sa rugo it ing rugha’y ka ukaw ay buko ak’ palangga ka
Naghanap ka it iba ag ako nimo’y wayaey’g alibhata.

Bawat hapo’y hali ako sa baktason
Nak nag-aampong kabaypang ako nimo’y ruawon
Ka ing ngayang ak’ huma’y nakaranaey sa mga batong nagpupuyon
Oras-oras ay ak’ ging-mamasrang baka sa uli ay habason.

Sa pagbabantay ako’y pinilay ag wayaey nakatiyaga
Ka naging desisyong sa ak’ rugha’y limtan yangey ka
Umuli sa bayay nak mayangkag ag nagyuyuha
Ugaling miskan niong ak’ buhaton ay asing indi malimtan ka.

Adlaw-adlaw permi yang kang unor it ak’ patsihan
Kada nagpabaktason ako uling kasadyahan nato’y rum-ruman
Rako nakong kalipay ‘tong kitang ruha’y nagkinitaan
Sa tunga pa it ato mga ngayang pareho natong ging-human.

Read more »

Ika Ay Ak' Palangga

Kung usang adlaw
nak makakita ka’t bayangaw ay muyati baga.
Pasimyati baga miskan pilang segundo yang.

Kung usang adlaw nak makarungog
ka’t huni’t yanggam ay panimatii baga
kung nio ka gingkakanta.

Kung usang adlaw nak makakita ka’t
buyak nak pareho nimo’t
ganda ay hidumi baga.

Kung usang gab-ing makakita
ka’t bulalakaw ay sunri baga’t muyat.

Kung usang adlaw nak sumaplir ka hanging Habagat
sa ing talingahan ay panimatii baga.

Kung usang adlaw sa ing kayangkagan ay
gingsuoran ka’t bila-bila ay badaey baga’g awaya.

Dahil sinrang tanan ay ausa—AKO

Nagpamuhon pa ako sa inrang
kabaypang ipasador ninra sa imong
IKAW AY AK’ PALANGGA.

Ag kung usang adlaw nak mamasran sa ing rughang
tanang ing nakikita sa palibot ay nagpapayado
Ayabahay ka ak’ ngayan sanakraa’y ikaw ay ak’ atabangan.

Read more »